Bir manipülasyon taktiği: gaslıghtıng

GASLIGHTING NEDİR?

Gaslighting, bir psikolojik manipülasyon ve taciz yöntemidir. Bireyi kendi hafıza, algı ve akıl sağlığını sorgulayıp irdelemeye iten bir çeşit kötü yönlendirmedir. Bireyde veya seçilen grupta şüphe uyandırma, kalıcı inkâr, çelişki ve yalan yoluyla peyderpey dikte edilir ve fark edilmesi kimi zaman güçtür. Terimin adı, Gas Light (Gaz Lambası) adlı 1938 yapımı bir oyundan gelmektedir. Oyundaki erkek karakter eşini deli olduğuna ikna etmeye çalışır ve gaz lambasını söndürdüğünde eşi bunun gerçek değil uydurulmuş bir şey olduğunun farkına varır.

Gaslighting yaşanan ikili ilişkilerde baskın olan birey idealleştirme, değersizleştirme ve gözden çıkarma şeklindeki üç aşamayı izler. Baskın olma ve manipüle etme amacındaki birey ilk olarak birlikteliklerinin harika olduğu algısı yaratıp hayran olma safhasına geçer. Bir sonraki ve en zor olan evre, yani değersizleştirme evresinde hayranlık duyulan birey sorunlu, ideal olmayan ve hiçbir şeyi beceremeyen bir kişiye evriltilir. Gözden çıkarma safhasında ise mağdur terk edilerek yeni arayışlar içine girilir. Bu dikteye maruz kalan kurbanlar sık sık kendilerini özür dilerken bulabilirler.

Gaslighting uygulayarak psikolojik baskı yapan kişiler çoğunlukla patolojik olarak yalan söyleyen kişilerdir. Bu kişilerin yaptıkları davranışların ve sözlerin yalan olduğunu ortaya çıkarsanız dahi bunların gerçek olduğunu söylemeye devam ederler. Bu yüzden geri adım atmak ya da olanı doğru bir şekilde anlatmalarını beklemek oldukça güçtür. Bu kişiler yalan söyleyerek, yıkıcı davranışlar uygulayarak sürekli kontrolü elinde tutmaya, duygusal olarak istismar etmeye devam ederler. Kurban, yalanı ortaya çıkarsa bile bir yerden sonra karşı tarafın kendini yoğun savunmasından dolayı “Acaba ben mi yanlış anladım.” “Ben mi hatalıyım.” “Sorun bende mi?” gibi düşüncelere geri döner ve böylece yetersizlik ve suçluluk duygusu artarak devam eder.

GASLIGHTING YÖNTEMLERİ

Bu tip kişi ve kişilikler ilişki içinde oldukları kişilere karşı baskıcı ve reddedici bir tutum gösterirler. Uyguladığı yöntemler şu şekildedir:

• Açıkça yalan söylerler.

• Karşı tarafı dinlemeyi reddederek onlara değersiz hissettirirler.

• Kanıtınız olmasına rağmen bir şeyi söylediklerini inkar ederler.

• Eylemleri sözleriyle uyuşmaz.

• Size yakın ve değerli olanı cephane olarak kullanırlar.

• Kafanızı karıştırmak için olumlu pekiştirme yaparlar ve kafa karışıklığının insanları zayıflattığını bilirler.

• Söylediklerini anlamadıklarını söyleyerek karşı tarafı suçlarlar.

• Söylenen ya da istenen durumlara karşı koyarak olayın ya da anının eksik ya da yanlış anlamasına sebep olurlar.

İstismarcı kurbanı sömürmekten zevk alır. Kurbanın elinde olan kaynakları da sonuna kadar kullanır. Böylece kurban, kendisinden ne kadar fedakarlık ederse karşı tarafından kendisine o kadar fazla değer vereceğini düşünür. Bu yüzden varlığım varlığına armağan olsun davranışları bu tür ilişkilerde sık sık karşımıza çıkar. Kurban, ne zaman duygusunu anlatmaya çalışsa bir suçlamayla karşılaşır.

Her manipüle yönteminde olduğu gibi bu durumda da kurbanlar genellikle nasıl bir baskı içinde olduklarını anlamayabilirler. Eğer bu yazıyı okursanız ve ilişkinizde sürekli özür dileyen taraf sizseniz bu durumu bir değerlendirin. Sürekli kendinizi ilişki içerisinde suçlu ve değersiz görüyorsanız biraz düşünün. Sürekli kafa karışıklığı yaşayıp ilişki içerisinde kendinizi yalnız hissediyorsanız soru sormaya devam edin. Sabah uyanmakta güçlük çekiyorsanız, sürekli ilişkinin sorumluluğu sizdeyse bu yüklerle nasıl yaşadığınızı fark edin. Fedakarlık ilişkinin normali değildir.

Bu tekniklerden ne kadar haberdar olursanız, onları o kadar çabuk tanımlayabilir ve gaslighting yapanların tuzağına düşmekten kaçınabilirsiniz.

Karşı tarafın suçlu olduğunu bildiğiniz ve hatta kanıtlarınız dahi olduğu halde bunu ifade ettiğiniz zaman size sizi sevdiğini, size değer verdiğini ve size bilerek zarar vermediğini söyleyecektir. Bu tür sevgi dolu cümleler ile sizi ikna etmeye ve sizi kendisine daha fazla bağlamaya çalışacaktır. Fakat arka planda bu tür davranışlar ve söylemlerle sizi daha fazla kontrol altında tutmaya çalışarak çizmiş olduğu çemberin dışına çıkmanızı bir kez daha engellemiş olacaktır. Unutmayın ki bunları söyledikten sonra yine aynı şekilde davranmaya devam edecektir.

Gaslighting en temelde kişinin kendisine olan güveniyle ilgili bir konudur. Terapide var olan güveninize yönelik yapacağınız çalışmalar sizi içinde bulunduğunuz ilişki örüntüsünden kurtaracaktır. Diğer bir yandan bizler ilişki kurmayı ve ilişkileri devam ettirmeyi en temelde ailemizden öğreniriz. Hatta daha da temelde ise annemizden öğreniriz. Eğer ki bugüne kadar var olan ilişkilerinizde değersiz görüldüyseniz bu konu hakkında kendinizi geliştirmek sizi daha sağlıklı bir yaşama teşvik edecektir. Bu durumun devamında sonraki ilişkilerinizde de değersiz görülmeniz size normal gelecektir. Çünkü sizin ilişki normaliniz budur. Bu yüzden bu tür durumlar karşısında terapi almak sizin kendinizi daha güvende, daha değerli hissetmenize yardımcı olacaktır. Unutmayın, siz kendinizi sevmeye başladığınızda size sevgi göstermeyenleri yaşamınızdan kolay bir şekilde uzaklaştırabilirsiniz.

Kaynak: https://www.doktorsitesi.com’ a Teşekkür Ederiz